کشور ایران از لحاظ صنعت گردشگری ظرفیت رشد و توسعه بالایی را دارا می‌باشد. طبق گزارش سازمان جهانی گردشگری، ایران دارای رتبه دهم در جاذبه های تاریخی و باستانی و رتبه پنجم در جاذبه های طبیعی می‌باشد. مطابق گفته کارشناسان صنعت گردشگری در ایران آن چنان که باید از آن استقبال نمی‌شود.
از عللی که سبب توسعه نیافتن صنعت گردشگری ایران می شود می‌توان به سرمایه گذاری ناکافی در ساختن هتل و موارد دیگر که برای صنعت گردشگری لازم می‌باشند، اشاره کرد. اطلاع نداشتن در مورد زمینه های گردشگری در ایران، ضعیف بودن تبلیغات، منتشر کردن اخبار دروغین و منفی در مورد کشور ایران، داشتن محدودیت برای توریستان خارج از کشور از لحاظ اجتماعی و مذهبی از دیگر دلایلی هستند که مانع رشد صنعت گردشگری در ایران هستند.
جاذبه‌های گردشگری ایران
جاذبه های گردشگری شمال ایران
از جاذبه های گردشگری مناطق شمالی می توان به ساحل دریای خزر که به کاسپین معروف است، تالاب انزلی و ماسوله، پارک جنگلی سی سنگان واقع در شهرستان نوشهر، پارک ملی گلستان که بین گنبد کاووس و بجنورد واقع شده است، اشاره کرد.
ماسوله یک منطقه کوهستانی واقع در استان گیلان می‌باشد. منطقه ماسوله تقریبا ۳۰ شهر و روستای کوچک و بزرگ دارد. در این منطقه خانه ها با چوب و پنجره چوبی در دامنه کوه ساخته شده اند.
از امکانات پارک جنگلی سی سنگان می توان به سرویس بهداشتی، آلاچیق چوبی، اجاق های آتش، میز و نیمکت های چوبی و چادرهایی که برای اقامت مسافران گذاشته شده است که این چادرها برای تعداد مسافران کم می‌باشد اشاره کرد. متاسفانه در این منطقه به علت رعایت نکردن فرهنگ استفاده از پارک رفتن و انجام کارهایی مثل آتش روشن کردن در کنار و زیر درختان، کندن درختان و پوستشان با کاتر و کارد، ریختن زباله در پارک و استفاده از تفنگ ساچمه ای در پارک باعث آسیب رساندن به محیط زیست شده اند.
در پارک گلستان مثل سایر پارک های ملی یک منطقه را برای تفریح کردن اختصاص داده اند که تقریبا سالانه بیش از صدها هزار نفر به این پارک می‌روند. اسکان بیش از حد گردشگران در تفرجگاه های این منطقه باعث شده به گیاهان صدمه وارد شود و همچنین باعث فرار و جابجا شدن غیر معمول حیوان ها و آلودگی در منطقه گردد.
جاذبه های گردشگری جنوب ایران
از جاذبه های گردشگری مناطق جنوبی ایران می‌توان به سواحل آن اشاره کرد. این مناطق که کناره های خلیج فارس و تنگه هرمز می‌باشند به علت وجود گرمای آب و هوا برای گردشگری در فصل پاییز و زمستان انتخاب مناسبی می‌باشند. جنگل های حرا در سواحل بندر عباس که به جنگل های سحر آمیز شناخته می‌شوند، زمانی که مد اتفاق می افتد تا نیمه زیر آب رفته و هنگام رخ دادن جزر از آب بیرون می آیند.
جاذبه های گردشگری مناطق غرب و شمال غربی
از مناطق گردشگری این ناحیه ارتفاعات البرز و زاگرس هستند که در فصل زمستان از برف پوشیده شده و سبب شده اند که حوزه های ورزشی زمستانی در این منطقه تشکیل شود. در تابستان دامنه ارتفاعات البرز و زاگرس به دلیل آب و هوای معتدل، داشتن مناطق طبیعی جذاب، آبشارها، چشمه ها و همچنین غارهای طبیعی که در این مناطق وجود دارد گردشگران زیادی را به خود جذب می کند.
از دیگر مناطق گردشگری که در تابستان توریست ها را به خود جذب می کند می‌توان به دامنه های شاهو و آبیدر واقع در کردستان، دامنه های سبلان و سهند واقع در آذربایجان، مراغه و دماوند واقع در البرز، اردبیل و مشکین شهر اشاره کرد.
از مناطق گردشگری که در فصل زمستان حوزه های ورزشی در آن برگذار می‌شود می‌توان به آبعلی، دیزین، شمشک و توچال که در ارتفاعات البرز واقع شده اند اشاره کرد. یکی دیگر از دلایل رشد گردشگری در هر منطقه چشمه های آب معدنی هستند. بیشتر مناطقی که در آن چشمه آب معدنی وجود دارد مناطق فعال زمین شناسی می‌باشند. از جمله سرعین، مراغه، مشکین شهر، لاریجان، آدم و... .
جاذبه های فرهنگی و تاریخی
اماکن مقدس مذهبی
از مهم ترین قطب های گردشگری در ایران می‌توان به مراکز و اماکن مقدس مذهبی اشاره کرد. بارگاه ملکوتی امام هشتم شیعیان که در شهر مشهد است سبب شده که این شهر مهم ترین قطب مذهبی ایران می‌باشد. هر ساله بسیاری از زائرین داخل و خارج کشور به مشهد مسافرت کرده تا به زیارت امام رضا بروند و همین سبب شده که در این شهر تعداد هتل ها، مسافر خانه ها، رستوران ها و مراکز تفریحی خیلی زیاد باشد. بناهای زیادی نیز در اطراف بارگاه امام رضا می‌باشند مثل مسجد گوهر شاد که از جذاب ترین مکان های مذهبی اسلامی از لحاظ معماری، کاشی کاری و هنرهای تزئینی می‌باشند.
بارگاه حضرت معصومه خواهر امام رضا و فرزند امام کاظم (ع) در شهر قم، آرامگاه شاهزاده عبدالعظیم حسنی در شهر ری، شاه‌چراغ برادر امام رضا و فرزند امام کاظم (ع) که در شیراز می‌باشد و همچنین بارگاه سید جلال الدین اشرف فرزند امام کاظم (ع) و برادر امام رضا (ع) واقع در شهر آستانه اشرفیه از مهمترین مراکز گردشگری مذهبی و اسلامی در ایران می‌باشند.
استان فارس از قطب های مهم و عمده گردشگری، فرهنگی و تاریخی ایران می‌باشد که به پایتخت فرهنگی ایران باستان معروف است. از آثار و بناهای پیش از اسلام استان فارس می‌توان به سنگ نگاره های غار نشینانی که در روستای دهمورد واقع شده، آسیاب‌های تاریخی و همچنین آتشکده و تپه چندین هزار ساله که در این روستا قرار دارد، تخت جمشید، نقش رستم و خرابه های استخر، پاسارگاد که همان مقبره کوروش می‌باشد و تخت سلیمان اشاره کرد. از آثار و بناهای تاریخی بعد از اسلام می‌توان به مسجد، حمام و بازار وکیل شیراز، مقبره حافظ، سعدی و دروازه قرآن اشاره کرد.
شهر اصفهان نیز به عنوان پایتخت فرهنگی ایران اسلامی معروف شده است. از آثار و بناهای اصفهان می توان به میدان نقش جهان، مسجد امام خمینی، عالی قاپو، مسجد شیخ لطف الله، سی و سه پل، بازار قیصریه، کاخ چهل ستون و پل خواجو اشاره کرد. این شهر یک گنجینه از هنرهای مختلف از جمله معماری، کاشی کاری، میناتور و حجاری می‌باشد.
استان کرمانشاه نیز یکی از قطب های گردشگری، فرهنگی و تاریخی ایران می‌باشد. از آثار و مکان های گردشگری کرمانشاه می‌توان به آثار تاریخی پیش از اسلام مثل موزه پارینه سنگی، سنگ‌نگاره آنوبانی‌نی، سنگ نبشته بیستون که بزرگترین نبشته جهان می‌باشد، طاق بستان، طاق گرا، معبد آناهیتا، تندیس هرکول، فرهاد تراش تپه و شکارگاه اشاره کرد. از آثار تاریخی پس از اسلام می توان به آثاری چون کاروانسرای عباسی، تکیه معاون الملک، تکیه بیگلربیگی، مسجد شافعی، مسجد عمادالدوله، مسجد و حمام حاج شهبازخان، بزرگترین بازار سنتی خاورمیانه، معماری، آینه کاری و کاشی کاری اشاره کرد.
.