گشت‌ بافت قدیمی زنجان

توضیحات

زنجان

جاذبه‌های گردشگری زنجان شامل بنای تاریخی رخشویخانه، کاروانسرای سنگی، امامزاده ابراهیم، موزه حیات وحش و پارک ارم، پل میربهاالدین، حسینیه اعظم و … است که در ذیل در مورد آن‌ها پرداخته می‌شود.

برای مشاهده سایر گشت‌های زنجان کلیک کنید.

جاهای دیدنی زنجان

بنای تاریخی رختشوی‌خانه

این بنا در سال 1307 برای امنیت بانوان و حفظ آنان در برابر سرمای هوا به دستور شهردار آن زمان علی‌اکبرتوفیقی در قلب بافت قدیمی شهر زنجان که به گودال بابا جمال معروف است، ساخته شد. دلیل انتخاب این محل برای ساخت، پایین بودن ارتفاع آن به منظور جمع آوری آب پسماند و استفاده موثر از آب قنات به نام قلعه چی میر بهاءالدین بوده است.

این بنا توسط دو برادر طراحی و اجرا شد. سبک معماری بنا به شیوه اواخر دوران قاجار و اوایل سلطنت پهلوی نسبت داده شده است. تا زمانی که زنان در حال استفاده از این مکان بودند آقایان اجازه ورود به آنجا را نداشتند. از نظر معماری این بنا همانند مسجد عباسقلی‌خان و دروازه ارگ قابل مقایسه است. ساختمان این حمام هم اکنون جزو مهمترین موزه های مردم شناسی این استان است.
در قسمت میانی بنا، مجسمه‌هایی به منظور نمایش لباس‌های محلی بانوان گذاشته شده است. در آن زمان لباس‌های کوتاه مخصوص زنان مسن و لباس‌های بلند برای زنان جوان‌تر دوخته می‌شد. زیورآلات، ابزار و وسایل مورد استفاده بانوان نیز در این موزه در معرض دید همگان قرار دارد. فضای این مجموعه به دو بخش مدیریت رختشوی‌خانه که شامل حیاط و قسمت مسکونی و خود بخش رختشویی بوده و بخش دوم خزینه این بنا است که فضایی شبیه تراس مشرف به فضای رختشویی خانه وجود دارد که به‌عبارتی آن را شاه‌نشین و محل مدیریت می‌نامند.

کاروانسرای سنگی

این کاروانسرا که ساخت آن به دوره صفویه بر می‌گردد مکانی برای استراحت مسافران در طول سفر بوده است که هم خود مسافران در آن به استراحت می‌پرداختند و هم برای چهارپایانشان فضاهایی وجود داشت تا هم خستگی را به در کنند و هم برای ادامه سفر نفسی تازه کنند.

این مکان تنها کاروانسرای باقیمانده در زنجان است که مردم زنجان آن را داش کاروانسرا نیز می نامند. این کاروانسرا در خارج از بافت قدیم زنجان قرار دارد و به دستور شاه عباس صفوی در مسیر جاده ابریشم ساخته شده است. به دلیل موقیت مکانی مناسب از مهم ترین بناهای دوره صفویه به شمار می رود و حائز اهمیت نیز می‌باشد. پلان این بنا چهار ایوانی است و ملات به کار رفته درآن ساروج، آجر، گچ، خاک، و قلوه است. هم‌اکنون این کاروانسرا به یک رستوران سنتی تبدیل شده است و میزبان گردشگرانی است که خواهان سرو غذاهای سنتی هستند، می‌باشد.

امامزاده ابراهیم

تاریخ طبری آمده است که وی نواده چهارم ابوالفضل العباس بن علی ابن ابی طالب امام اول شیعیان است. از نسل حضرت عباس است و موسوی نیست. در ابتدا بقعه امامزاده به شکل چهار طاقی بود و گنبد زیبایی آنرا می پوشاند اما بعدا به جهت نسبت دادن به دین احسن، گنبد برداشته و مجددا نوسازی شد.
تزئینات گنبد آینه کاری، مقرنس، گره‌سازی بوده و سوره جمعه با خط زیبای ثلث به قلم استادجوادمیرمحمدرضایی انجام شده است. ضریح حرم ساخته شده در اصفهان در سال 1357 نصب گردید. قدیمی‌ترین قسمت این آرامگاه سر در ورودی سمت شمالی و مناره‌های واقع در طرفین آن است.

موزه حیاط زنجان

این مجموعه یک موسسه تحقیقاتی آموزشی و دانشگاهی است که انواع گونه‌های تاکسی درمی‌شده گیاهی و جانوری در قالب یک موزه به نمایش گذاشته می‌شود. موزه تاریخ طبیعی زنجان در پارک ارم زنجان واقع شده است که جزو غنی‌ترین موزه‌های کشور می‌باشد که تنوع گونه‌های جانوری و گیاهی زیادی در آن است. موزه تاریخ طبیعی زنجان تنها یکی از چندین جاذبه گردشگری این استان است که همه ساله گردشگران و عکاسان و طبیعت دوستان را به خود جذب می‌کند.

مجموعه‌ای از سنگ‌ها، کانی‌ها وسنگ‌های معدنی نیز در این مجموعه به نمایش گذاشته شده است. آهو، کل و بز، قوچ و میش ارمنی، خرس قهوه ای، عقاب طلایی، سارگپه، گرگ، یوزپلنگ ایرانی، مار، عقرب و رتیل از جمله گونه‌های جانوری است که در این موزه تاکسی درمی شده و می‌توان آنها بازدید کرد. این موزه یکی از اماکن پر استقبال برای گردشگران، بومیان و به خصوص کودکان که ارتباط خوب و دوستانه‌ای با حیوانات و طبیعت دارند به شمار می‌رود.

پل میربهاءالدین

پل میربهاءالدین تاریخی و قدیمی که یادآور رفت و آمد بسیاری از رجال و مردمان دوره قاجار بوده است، در سال 1356 به ثبت ملی رسیده است. این پل که بر روی رودخانه زنجان ساخته شده، در زمان ناصرالدین شاه توسط تاجر و ثروتمندی به نام حاج میر بهاءالدین احداث گردید.
ملات به کاربرده شده در ساخت پایه‌های این پل آهک، سنگ و آجر است و برای کم کردن وزن این فضاهای کناری سه دهانه پل را بسیار استادانه توخالی ساخته‌اند تا سازه تحمل وزن را داشته باشد. کاربرد دیگر این فضاهای خالی در پل برای عبور آب‌های طغیانی در برخی فصول سال بوده است. این پل با نام‌های پل کهنه و اژدهاتو نیز نامیده می‌شود. از دیگر سازه‌های ساخته شده توسط میربهاءالدین‌ مسجدحاج تقی، آب انبار پشت آن، حمام میرولی و پلی بر روی رود قزل اوزن است که وی این ابنیه‌ها و آثار بسیار دیگری را با هزینه خود احداث کرده بود.

حسینیه اعظم زنجان

مکان این مسجد یا حسینیه که در جنوب زنجان قرار گرفته، در حدود یک قرن پیش برای انجام مراسمات مذهبی وقف شد و جزو اولین حسینیه در زنجان و در عصر صفویه است. در این حسینیه هر ساله در عصر روز هشتم ماه محرم برابر با شب تاسوعا هیئات اقدام به عزاداری می‌کنند. این مسجد به عنوان دهمین میراث معنوی ایران ثبت شده است.
کتاب تاریخی دارالعرفان خمسه، علم فلزی تاریخی، سنگ نوشته، وقف نامه اول و دوم و تعدادی اسناد شفاهی از مستندهای تاریخی به دست آمده و با ارزش در این مسجد است که در دوران پهلوی اول با هجوم و تهدید ماموران حکومتی برخی از اشیاء و آثار تاریخی آن مسجد به سرقت برده می شود. به مرور بعد از تبعید رضاخان، آشفتگی‌های جامعه از بین می‌رود و مسجد با کمک اهالی محل به حالت عادی برگشته و مجددا شروع به فعالیت می‌کند.